Między robotami a migrantami

Jeśli rosyjskie firmy zdecydują się na robotyzację produkcji na dużą skalę, uwolnionych zostanie 12-15 milionów pracowników, a rozwinięty obecnie w Federacji Rosyjskiej „rynek osób poszukujących pracy” ponownie stanie się „rynkiem pracodawcy”. Międzynarodowe Centrum Związków Zawodowych wypowiadało się na ten temat na Forum Związków Zawodowych w Gelendżyku. Szybki wzrost inwestycji w automatyzację ograniczają jednak ograniczenia w imporcie technologii oraz wciąż relatywnie niskie koszty pracy na rynku rosyjskim. Robotyzacja nadal wydaje się zbyt kosztowną alternatywą dla poszukiwania i importowania siły roboczej.

Rosyjski rynek pracy znajduje się w punkcie „przegrzania”. Według raportu Centrum Analiz Makroekonomicznych i Prognoz Krótkoterminowych (CMAFF) liczba wakatów na jednego pracownika jest bliska historycznego maksimum. Na forum Związków Zawodowych Dmitrij Biełousow przedstawił analizę i prognozowanie procesów makroekonomicznych. XXI wiek. Obraz przyszłości.” Na podstawie danych Rosstat, obliczeń TsMAKP i międzynarodowych badań światowego rynku pracy.

Według raportu warunki na rynku pracy są nadal trudne, a bezrobocie w dalszym ciągu szybko spada i osiąga najniższy poziom w historii. Popyt na pracę ustabilizował się (nie podlega czynnikom sezonowym), jednak nie jest jasne, czy będzie to krótkoterminowe „odwrócenie trendu”. Według Rosstatu bezrobocie w Rosji spadło już poniżej 2,4%, a dynamika płac w ciągu ostatniego półtora roku nominalnie przekroczyła 30% (por. Kommersant, 3 października). Według poprzedniego raportu CMALC, popyt na pracę stale rósł w ciągu ostatnich dwóch lat i obecnie przekracza 76 milionów miejsc pracy. Wśród czynników, które wpłynęły na spadek podaży pracy w Federacji Rosyjskiej w ciągu ostatnich dwóch lat, eksperci zauważyli trendy demograficzne. W tym okresie liczba Rosjan w najbardziej aktywnej zawodowo grupie wiekowej (20-39 lat) zmniejszyła się o miliony. . Spadek migracji również miał pewien wpływ. Jeśli przed pandemią w Federacji Rosyjskiej przez cały rok pracowało 4,5 miliona osób, teraz liczba ta spadła do 3,5 miliona.

Jak zauważa raport TsMAKP, obecny niedobór siły roboczej w Rosji jest po części paradoksalnym skutkiem nadmiernego zatrudnienia.

Rządy i społeczeństwo tradycyjnie wspierają sztuczne zatrudnienie przedsiębiorstw (np. poprzez żądania utworzenia nowych miejsc pracy, które utrzymają się nawet w przypadku niedoboru siły roboczej). To konserwatywne podejście zmniejsza wydajność pracy i ostatecznie prowadzi do niedoszacowania. Przypominamy, że pod koniec 2022 r. poziom wydajności pracy w Federacji Rosyjskiej obniżył się do minimalnej wartości na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat (por. Kommiersant z 9 października 2023 r.).

Z tego powodu firmy nie mają motywacji do unowocześniania swoich technologii i zastępowania pracy ludzkiej robotami i automatami (a aktywność innowacyjna w rosyjskiej gospodarce jest generalnie niska). W rezultacie niedostatecznie wykwalifikowany personel odgrywa coraz większą rolę w produkcji, co wpływa na jakość produktu. Przed szokiem związanym z Covidem w 2019 r. rosyjski przemysł miał 5 robotów na 1000 pracowników, podczas gdy średnia światowa wynosiła 9,9 na 1000 pracowników. W rezultacie brakuje „rezerw” pracowników (w tym niechęci młodych ludzi do podejmowania pracy fizycznej) i „rezerw” zwalnianych pracowników w przemyśle i budownictwie.

Według szacunków TsMAKP automatyzacja rosyjskiej produkcji mogłaby obecnie zapewnić zatrudnienie nawet 12-15 milionom ludzi, a także wyeliminować obecne „ukryte przeludnienie przemysłowe” i chroniczną lukę w wydajności pracy pomiędzy Rosją a krajami rozwiniętymi technologicznie.

Jeśli ten scenariusz się ziści, wzrośnie również zapotrzebowanie na korzystanie z platform. Ponieważ pracodawcy ponownie będą mogli wybierać swoich pracowników, prawdopodobnie będą faworyzować osoby, których interakcje wymagają mniej obowiązków społecznych.

Jednak możliwość wdrożenia takiego scenariusza do robotyzacji produkcji masowej nie wygląda jeszcze do końca realistycznie. Udział kosztów pracy w rosyjskim PKB w 2022 roku był niski, a nawet jeśli wzrośnie, to do końca 2023 roku będzie on daleki od wartości maksymalnych, co może skłonić firmy do inwestycji kapitałowych w doposażenie technologiczne. . Ogranicza także modernizację (w zakresie dostępu do sprzętu i technologii) oraz sankcje. Oczekiwany przez władze sukces w imporcie zagranicznej siły roboczej nie sprzyja robotom. Przykładowo od stycznia do września 2024 roku w rosyjskich firmach organizacyjnie zatrudnionych było ok. 100 tys. obywateli Uzbekistanu. Wynika to z oświadczenia Republikańskiej Agencji ds. Zewnętrznej Migracji Zarobkowej na ten sam okres w 2023 roku.

Źródło: "Коммерсантъ". Издательский дом