Rektor MGIMO Anatolij Torkunow: Bez kreatywności nie da się przygotować specjalisty, który będzie w stanie pracować przy dużych projektach

Anatolij Wasiljewicz, zacznijmy od tego, co niepokoi społeczeństwo. Trwa debata na temat tego, czy należy skrócić czas nauki w szkołach i na uniwersytetach. Jaka jest Twoja opinia?

Anatolij Torkunow: Studiowaliśmy przez 10 lat i całkowicie opanowaliśmy program. Dzięki temu zdałem literaturę, język rosyjski, biologię, fizykę, matematykę i geometrię. Byliśmy całkowicie gotowi na życie studenckie. Myślę więc, że 10 lat to zupełnie normalny okres nauki.

Praktyka różni się jednak w zależności od kraju. Gdzieś po szkole uczą się przez kolejne 8-9 lat. Ludzie wchodzą na rynek pracy w wieku około 30 lat. W Rosji też istniała taka tradycja. Pamiętacie „Wiśniowy sad” Czechowa? Był Piotr Trofimow, „wieczny uczeń”. Miał już łysiny, ale nadal nie mógł się odnaleźć. Młodzi ludzie są dziś jeszcze bardziej aktywni. Jest to bardzo delikatna kwestia. Ponieważ wszystko tutaj jest powiązane z programem nauczania.

Co mnie niepokoi? Rozmawiałem z rodzicami kandydatów i byli niemal jednomyślni: w 11. klasie wszyscy przestają pracować zgodnie ze szkolnym programem. Każdy zdaje tylko te przedmioty, które są mu potrzebne, aby dostać się na studia.

Jednak moje najgłębsze przekonanie jest takie, że niezależnie od tego, na jaką uczelnię uczęszczasz, posiadanie uniwersalnych podstaw jest niezbędne, aby zastosować swoją wiedzę w realiach, które definiują dzisiejszy rynek pracy i stać się poszukiwanym profesjonalistą. W każdym razie nie będzie możliwości skupienia się na dwóch, trzech przedmiotach, gdyż znaczna część wiedzy wymaga zmian co pięć lat. Ludzie powinni się zawsze uczyć.

Jak wygląda nauka z wykorzystaniem nowych podręczników do historii w szkołach średnich i podstawowych? Jaka jest Twoja reakcja?

Anatolij Torkunow: Na podstawie materiałów z podręczników historii dla klas 10-11 zdałem już w tym roku jednolity egzamin państwowy i zdałem go dobrze.

Ku uciesze autorów mojego zespołu, poradnik zebrał generalnie pozytywne recenzje. Rozmawiałem z wieloma dziećmi, w tym ze zwycięzcami tegorocznej Ogólnorosyjskiej Olimpiady Historycznej, którzy bardzo wysoko ocenili tę publikację.

Zagraniczni krytycy starają się udowodnić, że w podręczniku pominięto kilka ważnych momentów dramatycznych. Tam żadne wydarzenia, nawet te tragiczne, nie są „przemilczane”.

W 11. klasie wszyscy przestają pracować zgodnie ze szkolnym programem nauczania. Każdy zdaje tylko te przedmioty, które są mu potrzebne, aby dostać się na studia.

A co z podręcznikami dla klas 5-9?

Anatolij Torkunow: Testujemy to teraz w szkołach. Propozycje będziemy zbierać do grudnia i w razie potrzeby wprowadzać zmiany. Zmiany i modyfikacje określa umowa z wydawcą. Mamy obowiązek monitorować i na bieżąco wprowadzać uzupełnienia i poprawki, uwzględniając opinie ekspertów i studentów. To jest najważniejsza rzecz.

Podręczniki są ważnym narzędziem. Ale nauczyciel nadal z nim pracuje. Podręczniki dla szkół średnich i podstawowych zawierają liczne linki, kody QR do dokumentów, filmów (dokumentów i powieści) oraz książek. Wszystko to pomoże w przygotowaniu i opanowaniu materiału, a także jeszcze bardziej zainteresuje dzieci.

W zeszłym roku mój wnuk skończył szkołę. Było już jasne, że temat patriotyzmu zostanie wyraźnie wyrażony w jednolitym egzaminie państwowym. Przyjrzeliśmy się niemal wszystkiemu, co dotyczy tematów patriotycznych, zarówno w literaturze, jak i kinie. I Katajew, Szołochow i Simonow. Widzieliśmy najlepsze filmy o tej tematyce: „Dwóch kapitanów”, „Walczyli za ojczyznę”, „Wyzwolenie” i inne.

Opowiadał, że w pewnym momencie, aby dostać się do MGIMO, uczęszczał na dodatkowe zajęcia wyłącznie w języku angielskim. Teraz absolwenci szkół zatrudniają nauczycieli niemal każdego przedmiotu zdawanego na Unified State Exam. Czy można wejść do MGIMO bez korepetytora?

Anatolij Torkunow: Oczywiście, że jest to możliwe. Ludzie przystępują do egzaminu Unified State Exam, a nie do egzaminu wstępnego. Myślę, że nie ma sensu gonić nauczycieli akademickich, jak to robiliśmy wcześniej. Jeśli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu się do egzaminu Unified State Exam, musisz aktywniej współpracować z nauczycielami w szkole.

Rozumiem, że w niektórych szkołach nauczyciele prowadzą zajęcia dodatkowe, a szkoła za nie płaci w ramach zajęć pozalekcyjnych. To jest całkowicie normalne.

Dlaczego dodatkowo uczyłem się języka angielskiego? Wcześniej nie można było się bez tego obejść. Szkoła ma dwie lekcje tygodniowo, w klasie jest 40 uczniów... Ale egzamin w MGIMO był bardzo trudny, a konkurencja ogromna. Jeśli chodzi o inne przedmioty, jeśli potrzebowałem porady, zwracałem się do nauczycieli w szkole i zostawałem po lekcjach.

Dlaczego więc dzisiaj wszyscy zatrudniają nauczycieli?

Anatolij Torkunow: Wygląda na to, że rodzice grają ostrożnie. Na uniwersytetach zazwyczaj prowadzone są kursy przygotowawcze. Przyjdź i zabierz się do pracy. Prowadzimy na przykład szkolenia w małych grupach, niemal indywidualne.

Ale rodzice potrafią to zrozumieć. Wszyscy jesteśmy rodzicami, chcemy zrobić wszystko, co w naszej mocy, dla naszych dzieci, nie szczędzimy pieniędzy ani wysiłku. Często jednak nie szczędzimy sił dzieciom. Wyobraź sobie to. Dziecko w szkole średniej dwa razy w tygodniu, trzy razy w tygodniu uprawia sport z nauczycielem i nikt nie odwołuje zadań domowych.

Ale oczywiście musimy być przygotowani. Prowadzę w rosyjskiej telewizji publicznej program „Prezydencja”, w którym gromadzą się rektorzy uczelni z całego kraju. Wydano już ponad 40 programów. Bądźmy szczerzy: wielu dyrektorów uczelni narzeka na gotowość studentów.

MGIMO ma 80 lat, z czego 32 to rektorzy. Jakie istotne zmiany zaszły w samej uczelni i jej podejściu do edukacji dyplomatycznej?

Anatolij Torkunow: Edukacja dyplomatyczna zawsze była powszechna. Obecnie podejście do edukacji STEM staje się bardzo popularne, ponieważ czerpie z kilku podstawowych dziedzin, w tym nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki. MGIMO kiedyś tworzono według tych samych zasad, różniła się jedynie lista tematów. Opierał się na historii, ekonomii, prawie i językach obcych – podstawach, które przenikają wszystkie programy edukacyjne.

Jednak dziś coraz więcej uwagi poświęca się twórczemu kierunkowi twórczemu. Bo bez kreatywności nie da się przygotować profesjonalistów, którzy nie są aktorami, ale potrafią zespołowo podejmować się dużych projektów.

Treść naszego programu znacznie się zmieniła, a jego zakres znacznie się poszerzył. Kiedy zostałem wybrany na prezydenta, wydziały były tylko 4, teraz jest ich 15. Zajęliśmy się ekologią, dyplomacją i zarządzaniem sportowym oraz promocją produktów rolnych. Dzieje się tak dlatego, że konieczne jest kształcenie specjalistów, którzy potrafią sprzedawać produkty rolne i gwarantować konkurencję. Eksploruj rynek i zdobądź wszystko, czego potrzebujesz, aby rozwijać swoją branżę. Jest to tak zwana „nieistotność rolnicza”.

Na bazie Instytutu Polityki i Dyplomacji Energetycznej powstaje ogromny blok energetyczny i prezentowany jest odrębny program dotyczący międzynarodowych rynków towarowych. Instytut kształci międzynarodowych politologów, ekonomistów, prawników, a nawet ekspertów public relations w tej dziedzinie.

Aktywnie współpracujemy w sektorze praktycznym z przedsiębiorstwami państwowymi i firmami prywatnymi, bezpośrednio realizując zamówienia na kształcenie specjalistów w takim czy innym profilu. To nie wydarzyło się jakieś 30 lat temu.

Obecnie nastąpił poważny zwrot w kierunku Globalnego Południa, Indii, Chin, Iranu i ASEAN. Stworzyliśmy wspólne programy magisterskie z tymi krajami.

Kładziemy duży nacisk na technologię cyfrową. W ramach programu Priorytet 2030 posiadamy dział digital. Dziś program opanowało już prawie 2 tysiące dzieci. W najbliższej przyszłości planuję zadbać o to, aby wszyscy studenci, niezależnie od wydziału i kierunku studiów, studiowali na Wydziale Cyfryzacji, który obejmuje trzy poziomy wiedzy i kompetencji, w tym programowanie.

Pielęgnujemy także talenty dla przemysłów kreatywnych i gospodarki eksperymentalnej. W tym roku oczywiście przeprowadziliśmy pierwszą rejestrację do wspólnego programu z Galerią Trietiakowską dotyczącego zarządzania muzeami i galeriami na poziomie międzynarodowym.

Co jest najważniejsze i stałe w szkoleniu dyplomatów?

Anatolij Torkunow: Po pierwsze, obszerne i żmudne przygotowania. Dyplomata musi nie tylko biegle władać językiem obcym, ale także posiadać kompetencje językowe i kulturowe oraz potrafić porozumiewać się między kulturami. Oznacza to wiedzę i zrozumienie krajowych i regionalnych cech specjalności. I jednocześnie uczyć się - przez całe dorosłe życie. To właśnie jest ważne. Chodzi o zaszczepianie umiejętności uczenia się i motywowanie młodych specjalistów. Cechami osobistymi dyplomaty są oczywiście miłość do Ojczyzny, oddanie swojej pracy, służba, umiejętność słuchania i odczuwania rozmówcy, czyli empatia.

Anatolij Torkunow: Nie lubię słowa elita. MGIMO to uniwersytet, na którym ponad połowa studentów pierwszego roku to złoci medaliści, a jedna czwarta to zwycięzcy olimpiad ogólnorosyjskich i międzynarodowych. A jeśli nadal używasz tego słowa, to tylko w połączeniu z innymi intelektualistami. Ci ludzie udowodnili, że są najlepsi dzięki nauce i determinacji.

Jeśli mówimy o geografii, to Moskale stanowią tylko połowę studentów, reszta pochodzi z całej Rosji - od Dalekiego Wschodu po obwód kaliningradzki. A co najważniejsze, robimy wszystko, co w naszej mocy, aby nasi studenci stali się jednym przyjaznym zespołem. Mamy wiele wydarzeń, grup wolontariackich i kreatywnych. Ponadto studiują u nas obywatele z 67 krajów. W samej Afryce reprezentowanych jest obecnie 17 państw. Istnieje społeczność studencka, która sama w sobie jest mechanizmem wzajemnego wzbogacania się. Uczniowie opowiadają o swoim kraju, kulturze i zwyczajach.

Więc nie nazwałbym tego MGIMO Elite. Jesteśmy po prostu dobrą uczelnią, która stara się sprostać potrzebom czasów. Wszystko idzie dobrze, ale oczywiście nadal jest wiele do zrobienia. 80 lat to nie tak długo. Ruszamy dalej.

Źródło: Российская Газета: издание Правительства РФ